Rynek hurtowy w Polsce

Toruńska Giełda przy Towarowej jest członkiem Stowarzyszenia Polskie Rynki Hurtowe, które jest autorem „Raportu o stanie, miejscu w dystrybucji żywności i głównych czynników rozwoju rynków hurtowych w Polsce”. Czytamy w nim między innymi:

 „Konieczność uporządkowania i budowy nowoczesnej infrastruktury rynku rolno-spożywczego w Polsce po zmianie systemu gospodarczego w zdecydowały o włączenie się administracji rządowej w tworzenie i rozwój nowoczesnych kanałów dystrybucji. Organizację rynków hurtowych zainicjowano w lipcu 1996 r. „Program organizacji rynków hurtowych i giełd towarowych do 2000”. (...) W programach rządowych podjto działania zmierzające do eliminowania nieprawidłowości i przyczyn utrudniających budowę i funkcjonowanie rynków hurtowych powstałych zgodnie z programem resortowym. Rynki hurtowe działać miały zgodnie z przepisami kodeksu handlowego oraz innymi przepisami prawa krajowego. 

W programie resortowym z 1996 r., przewidywano utworzenie kilkudziesięciu rynków hurtowych w tym:

• 8 o charakterze ponadregionalnym: w Warszawie, Poznaniu, Gdańsku, Wrocławiu, Katowicach, Krakowie, Lublinie i Szczecinie; 

• 6 rynków o regionalnym zasięgu działania: w Białymstoku, Bydgoszczy, Łódzi, Radomiu, Rzeszowie i Zielonej Górze; 

• 8 rynków lokalnych działających w rejonach przygranicznych, które miły powstać w celu zwiększenia i ułatwienia obrotów handlowych z krajami ościennymi. Rynki tego typu        planowano utworzyć w Białej-Podlaskiej, Terespolu, Elblągu, Przyemyślu, Medyce, Suwałkach, Wałbrzychu i Zgorzelcu. 

• planowano także budowę dużej liczby pozostałych rynków lokalnych, mających wspomagać funkcjonowanie rynków regionalnych i ponadregionalnych. Rynki te odpowiednio wyposażone technicznie miały być tworzone w miastach liczących powyżej 100 tyś. mieszkańców. Już w latach 1996-97 powstać miało 17-20 rynków lokalnych.

Głównymi udziałowcami rynków hurtowych mieli być producnci rolni oraz grupy i  organizacje producenckie, spółdzielnie rolne spółki, związki branżowe, hurtownicy, a także organizacje samorządowe, banki i firmy ubezpieczeniowe oraz agencje rządowe tj. ARiMR, AWRSP i ARR. (...) W budowę rynków hurtowych zaangażowane były także środki pomocowe FAPA i PHARE oraz fundusze FAO i Banku Światowego. Uzupełnieniem środków własnych i pomocowych miały być preferencyjne kredyty inwestycyjne spłacane z przychodów uzyskanych z dzierżawy powierzchni sprzedażowej i opłat najmu.

W wyniku programu resortowego powstało znacznie mniej niż zakładano rynków hurtowych. W końcu 1998 r. funkcjonowało ok. 30 spółek o bardzo zróżnicowanym kapitale, przy czym niektóre znajdowały się w bardzo niekorzystnej sytuacji finansowej. Nie powiódł się przede wszystkim plan budowy sieci rynków lokalnych. Utworzono mniej niż przewidywano rynków ponadregionalnych. Były to budowane od podstaw rynki we Wrocławiu, Lublinie, Gdańsku i Warszawie.

Głównymi przyczynami znacznie mniejszego w stosunku do zamierzeń rozwoju rynków hurtowych i niekorzystnej sytuacji finansowej wielu z nich w Polsce były przede wszystkim:

• mocno przewartościowane oceny wielkości spodziewanego obrotu na rynkach hurtowych;
• niedoszacowanie nakładów finansowych niezbędnych do budowy rynków hurtowych, a zwłaszcza ponoszonych na tworzenie infrastruktury towarzyszącej;
• nie podjęcie przez władze samorządowe i administracyjne decyzji o zamknięciu starych targowisk;
• brak postępu w organizacji rychu pierwotnego (zorganizowanie grup producentów), co było miedzy innymi powodem małego udziału producentów w tworzeniu rynków.

(...) 

Resortowy i rządowe programy budowy i rozwoju rynków hurtowych stworzyły ramy prawne, organizacyjne, a przede wszystkim zaplecze finansowe dla rozwoju tego kanału dystrybuji produktów rolnych i spożywczych w Polsce. Niewłaściwa współpraca z organami samorządowymi, rosnące znaczenie sieci wielkopowierzchniowych, słaby rozwój rynku pierwotnego zadecydowały o znacznie mniejszej niż zakładeno liczbie wybudowanych i funkcjonujących rynków hurtowych. Jednakże nie został zrealizowany podstawowy cel tworzenia rynków hurtowych tj. uczynienia z kanału dystrybucji podstawowego rynku zbytu produktów rolnych i spożywczych dla grup producentów rolnych i związków.”

Toruńska Giełda przy Towatowej jest częścią spółki miejskiej Urbitor Sp. z o.o. i od ponad 20 lat jest centralnym punktem obrotu hurtowego Torunia i okolic. Na obszarze 4,3 ha znajduje się 130 pawilonów o łącznej powierzchni handlowej blisko 1 ha., a dodatkowo na wydzielonej części placu prowadzony jest handel świeżymi owocami i warzywami bezpośrednio z samochodów przez okolicznych producentów rolnych.    

Urbitor jest spółką z długimi tradycjami. W latach 1958-1988 działała jako oddział PTSB Transbud-Bydgoszcz. W roku 1988 uzyskała status samodzielnego podmiotu gospodarczego i do 2009 roku funkcjonowała pod nazwą PTSB Transbud-Toruń. Od 1 kwietnia 2009 roku działała w formie jednoosobowej Spółki Skarbu Państwa. Zmiana nastąpiła na mocy aktu komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego  (podstawa prawna ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji z dnia 30 sierpnia 1996 r. (tj. DzU. Nr 171 poz. 1397 z póz. zmianami).

W dniu 21 maja 2009 roku Rada Miasta Torunia podjęła Uchwałę nr 551/2009 w sprawie wyrażenia zgody na nieodpłatne nabycie przez Gminę Miasta Toruń udziałów spółki Transbud Sp. z o.o. w Toruniu, wyrażając zgodę na nabycie 100% udziałów Spółki. Wnioskiem z dnia 25 maja 2009 roku Prezydent Miasta Torunia zwrócił się do Ministra Skarbu Państwa o przekazanie 100% udziałów Spółki.

W dniu 22 grudnia podpisana została umowa nieodpłatnego przeniesienia własności udziałów pomiędzy Skarbem Państwa a Gminą Miasta Toruń. Przeniesienia nastąpiło na podstawie art. 4b ust. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 roku o komercjalizacji i prywatyzacji (Dz. U. z 2002r. nr 171, poz. 1397, z późn. zm.). Przeniesionych zostało 22.000 udziałów o wartości nominalnej 100,- zł każdy i łącznej wartości nominalnej 2.200.000,- zł.